Ἡ ἔναντι ἀκτή τῆς Λευκάδας ἐπανέρχεται πάντα στό προσκήνιο, στά τῆς Λευκάδας ὅπως καί σήμερα, καί αὐτό λόγω τῆς ἐγγύτητας.
Γενικότερα ὁ χῶρος ἀπό τήν ἀρχαιότητα εἶχε στρατηγική σημασία καί αὐτό φαίνεται ἀπό τά κάστρα πού ὑπάρχουν σέ ἕνα τόσο μικρό χῶρο. Ἀπό τήν μεγάλη ράχη τῆς Κατούνας μπορεῖ κανείς νά δεῖ ἀπό τήν Πρέβεζα μέχρι καί τήν θαλάσσια περιοχή τῆς Νικιάνας καί νοτιότερα. Στήν θέα αὐτή περιλαμβάνονται τά τρία κάστρα τῆς περιοχῆς, τό Φράγκικο φρούριο, τό φρούριο Τεκές καί τό κάστρο τοῦ Ἁγ. Γεωργίου ἀκριβῶς ἀπέναντι ἀπό τήν μεγάλη ράχη τῆς Κατούνας στήν Ἀκαρνανική ἀκτή. Ἐκτός ἀπό τά μεγάλα κάστρα ὑπάρχουν ἀκόμη καί τά δύο μικρά κάστρα στόν δίαυλο: ἡ Βαρδακόστα ὅπου ὁ Αἰνείας φεύγοντας ἀπό τήν Τροία γιά τήν Ἰταλία περνῶντας ἀπό τήν Λευκάδα χτίζει τό μικρό αὐτό νησάκι – κάστρο μέ ἱερό πρός τιμήν τῆς Αἰνιάδος Ἀφροδίτης. Ὑπάρχει ἐπίσης, λίγο βορειότερα, καί τό μικρό κάστρο Ἀλέξανδρος.
Σέ ὀρισμένες παλιές γκραβούρες καταγράφονται τά ἐρείπια κάστρου λίγο βοριότερα ἀπό τή σημερινή Πλαγιά στήν παραλιακή ζώνη. Στήν οὐσία τά κάστρα στόν μικρό αὐτό χῶρο εἶναι ἔξι.
Ἱστορικά δεδομένα:
Οἱ σχέσεις μέ τήν ἔναντι ἀκτή ξεκινοῦν ἀπό τά βάθη τῆς ἀρχαιότητας. Ὡς γνωστόν ὁ Dörpfeld μέ βάση τόν Ὅμηρο, τοποθετεῖ τήν προϊστορική Νήρικο στή ἔναντι ἀκτή. Ἀργότερα μετατίθεται τό τοπωνύμιο στό νησί .Ἐξ ἄλλου εἶναι γνωστόν ὅτι τό βασίλειο τοῦ Ὀδυσσέα ἀπαρτιζόταν ἀπό τήν Ζάκυνθο, τήν Κεφαλληνία, τήν Ἰθάκη, τήν Λευκάδα καί τμῆμα τῆς ἔναντι Ἀκαρνανικῆς ἀκτῆς.
Σημαντικό γεγονός ἐπίσης εἶναι ὅτι ἀργότερα, ὅταν καταλαμβάνουν τό νησί οἱ Κορίνθιοι τόν 7ο π.Χ. αἰῶνα, ἐπαναλαμβάνεται τό ἴδιο μιά καί οἱ Κορίνθιοι ἀνέκαθεν καταλάμβαναν τίς ἀκτές πού βρισκόταν ἀπέναντι ἀπό τίς ἀποικίες τους, ὅπως και στην περίπτωση τῆς Κέρκυρας κατά τόν Θουκυδίδη (3,85,2). Στήν περίπτωση τῆς Λευκάδας μιά τέτοια στρατηγική κρινόταν ἀκόμα πιό ἀναγκαία καθώς χωρίζεται μόνο μέσω ἑνός στενοῦ πορθμοῦ ἀπό τήν Στερεά. Καί πράγματι ἀκόμα ὑφίστανται τά κατάλοιπα μιᾶς μικρῆς ὀχυρωμένης πόλης στην περιοχή απέναντι ἀπό τήν Λευκάδα στον λόφο Άγιος Γεώργιος, κάτω ἀκριβῶς ἀπό τό σημερινό κάστρο. (βλ. ἀνασκαφές Dörpfeld, Alt Ithaka. Κεφ. V, Δ, 6).
Ἡ στενή σχέση μέ τήν ἔναντι ἀκτή φαίνεται καί ἀπό τίς δύο συνδέσεις (γέφυρες) πού φαίνονται ἀκόμη μεταξύ Λευκάδας καί Ἀκαρνανίας στό στενότερο σημεῖο πού ἦταν μεταξύ Λυγιᾶς καί Καλλιγωνίου. (Στήν ἀρχαιότητα δέ ὑπῆρχαν οἱ ἀλυκές καί τό φρούριο τῆς Ἀγία Μαύρας.
Φαίνεται ὅτι αὐτή ἡ πρακτική συνεχίστηκε καί κατά τούς μέσους χρόνους. Κατά περίεργο τρόπο, πού μοιάζει σάν μιά παράλληλη μετάθεση τῆς ἱστορίας, τό κράτος τῶν Τόκκων εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο μέ τό κράτος τοῦ Ὀδυσσέα. Ὡς γνωστόν ὁ Δεσπότης τῆς Ἠπείρου δίνει προίκα τήν Λευκάδας στήν κόρη του πού παντρεύτηκε τόν Ὀρσίνι, Δούκα Κεφαλληνίας καί Ζακύνθου. Αὐτός ἀναγνωρίζοντας τήν στρατηγική θέση τῆς Λευκάδας μεταφέρει τήν ἔδρα του ἀπό τήν Κεφαλληνία στήν Λευκάδα καί χτίζει τό Φρούριο τῆς Ἀγίας Μαύρας.
Τἐλος εἶναι σημαντική ἡ ἱστορική πληροφορία πού μᾶς δίνει ὁ Π. Ροντογιάννης στήν ἰστορία του (Π. Ροντογιάννης, Οἱ πρωτεύουσες τῆς Λευκάδας, σελ 201), στηριζὀμενος στά γραφόμενα τοῦ περιηγητοῦ Ansted πού εἶχε ἐπισκεφθεῖ τό 1863 τήν Λευκάδα καί ἀναφέρεται στήν κυριότητα τῆς λιμνοθάλασσας μεταξύ Λευκάδας καί Ἀκαρνανίας. Γράφει ὁ Π. Ροντογιάννης:
«Τά παράλια τῆς ἀπέναντι Στερεᾶς ἀνήκουν κατά κυριότητα στήν Λευκάδα, ὅπως καί ὅλα τά βιβάρια τῶν λιμνοθαλασσῶν μεταξύ Λευκάδας καί Ἀκαρνανίας. Φαίνεται ὅτι μέ συνθήκη καί μιά εὕλογη ἐρμηνεία τοῦ παλαιοῦ ναυτικοῦ νόμου τῆς Μεσογείου, ὁ ὁποῖος πρέπει νά στηρίζεται στις Εἰσηγήσεις τοῦ Ἰουστινιανοῦ, ὅλη ἡ θάλασσα στήν βόρεια ἄκρη τῆς Ἁγίας Μαύρας (Λευκάδος), μέχρι τοῦ ἀνωτάτου σημείου στό ὁποῖο φθάνει τό νερό, καί συνεπῶς ὅλη ἡ γῆ ἡ ὁποία ἤθελε ἑκάστοτε ἀποκαλυφθῆ μέ τήν παλινδρόμηση τῆς θάλασσας (ἀμπώτιδας) ἐντός αὐτῶν τῶν ὁρίων ἀνήκει στήν νῆσο τῆς Ἁγίας Μαύρας.
Τήν σπουδαία αὐτή πληροφορία τοῦ Ansted τό 1863 περιέλαβα μαζί μέ ἀλλες καί ἄλλα στοιχεῖα σέ ὑπόμνημα που αὐτόβουλα ὑπέβαλα τό 1964 στο Πρωτοδικεῖο Λευκάδος κατά τήν ἐκδίκαση τῆς ἀγωγῆς τῶν κατοίκων τῆς Ἀκαρνανιακῆς Κοινότητος, πού διεκδικούσαν τό μισό βιβάρι τοῦ Αὐλέμωνα. Ἡ Λευκάδα κέρδισε τήν ὑπόθεση χάρη καί σ’αὐτό τό ἱστορικό ὑπόμνημα. Ἡ ἀπόφαση τοῦ Πρωτοδικείου Λευκάδος καταχωρίστηκε στήν ἐφημερίδα «Νομικόν Βῆμα» ὡς ἰδιαιτέρου ἐνδιαφέροντος, κυρίως γιά τό ἱστορικό της ὑπόμνημα. Ἡ Δημαρχία Λευκάδος ἔλαβε γνώση καί τοῦ ὑπομνήματος καί τῆς ἀποφάσεως καί τῆς δημοσιεύσεώς της».
Ἀπό ὅλες τίς ἱστορικές πληροφορίες ἔχουμε μία στενή σύνδεση τῆς Λευκάδας μέ τή ἔναντι ἀκτή σέ πολλά ἐπίπεδα. Κυρίως πολεοδομικά καί οἰκιστικά ἀλλά καί διοικητικά. Ἐξ ἄλλου ἀπό παλιά ἰδίως γιά τό σχολεῖο οἱ μαθητές τῆς ἀκαρνανικῆς ἀκτῆς ἐρχόταν στήν Λευκάδα.
Τά παραπάνω γράφονται γιά νά κατανοήσουμε ὅτι θά πρέπει νά συμπεριλάβουμε τήν ἀκαρνανική ἀκτή καί τήν οἰκιστική της ἀνάπτυξη στό πολεοδομικό συγκρότημα τῆς Λευκάδας καί κυρίως νά κινηθοῦμε μέ γνώμονα αὐτόν γιά τήν χωροταξική διερεύνηση τοῦ χώρου καί κυρίως τοῦ κυκλοφοριακοῦ, τό ὁποῖο τώρα βρίσκεται σέ διαρκές ἔμφραγμα. Δέν εἶναι ἄλλος χῶρος αὐτός τῶν δύο ἀκτῶν, εἶναι στήν οὐσία ἕνας καί ἦταν πάντα συνδεδεμένος μέ διάφορους τρόπους.
Καί ἀπό τόν χάρτη αὐτό, πού μέ κόκκινο διακρίνονται οἱ βασικοί δρόμοι, ἑκατέρωθεν τοῦ πορθμοῦ, μπορεῖ κανείς νά δεῖ καθαρά τήν συνάφεια τῶν δύο περιοχῶν. Φυσικά ὁ δρόμος τῆς ἀκαρνανικῆς ἀκτῆς ἐξυπηρετῖ τούς ἐκεῖ οἰκισμούς καί δέν μπορεῖ νά φέρει τό κυκλοφορικό φόρτο τῆς Λευκάδας.
Ἀλλά στήν παραλιακή ζώνη πού ἀνήκει στήν Λευκάδα μπορεῖ πάνω σέ πυλῶνες νά γίνει ἕνας ἐντυπωσιακός δρόμος, ἡ εἴσοδος τοῦ νησιοῦ πού παρακάμπτει τό φορτισμένο καί κακῶς ὀργανωμένο κυκλοφοριακό σύστημα στό πολεοδομικό σγκρότημα τῆς Χώρας. Ἀφήνοντας σχετικά έλεύθερους τούς δρόμους τοῦ κάστρου καί τῆς Γύρας πού θά μποροῦσαν νά σχεδιαστοῦν σάν δρόμοι ἤπιας κυκλοφορίας μέ ὀργανωμένους πεζοδρόμους καί ποδηλατοδρόμους.
Σημ.: Τά παραπάνω βέβαια τά ἔχουμε ξαναπεῖ, ἀλλά σέ ὦτα μή ἀκουόντων ἤ καλύτερα σέ ὦτα μή κατανοούντων τά αὐτονόητα.
Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ἐπειδή δέν μποροῦμε νά έπαναλαμβανόμεθα, μένει νά προσευχηθοῦμε διακαῶς νά στείλει ὁ Θεός κάποιον μορφωμένο ἄνθρωπο μέ δημοκρατικό ἦθος καί ἐπιστημονική κατάρτηση νά ἀναλαβει τά ἠνία τοῦ ρημαγμένου καί κακοποιημένου νησιοῦ μας (ἴδε π.χ. τήν ἀνατριχιαστική εἰκόνα τῆς παραλίας) καί νά ἐπαναφέρει μέ τήν λογική, μέ τήν γνώση, μέ ἀδούλωτο φρόνημα χωρίς τίς ἄθλιες κομματικές δουλείες, μέ ἐντιμότητα, τήν μορφωτική παράδοσή μας καί νά ἔχει τήν ἀγάπη καί τήν αὐταπάρνηση καί τό ἠθικό σθένος πού χρειάζεται γιά νά ἀναστηλωθεῖ ὁ τόπος. Καί νά μή δέχεται δῶρα ἀπό κανέναν, οὔτε ἕνα λουλούδι.
Ἄν ὑπάρξει τέτοιο θεῖο δῶρο, ὅλα μποροῦν νά διορθωθοῦν καί γρήγορα μάλιστα, ὥστε νά άπογειωθεῖ τό νησί. Δέν μπορεῖ κανείς νά φανταστεῖ πόσα μποροῦν νά γίνουν, γρήγορα καί σωστά πρός τό κοινό συμφέρον, πού τόσο τό ἔχουν ξεχάσει οἰ καταληψίες τῆς ἐξουσίας σήμερα.
