Στολίδι του Αμβρακικού κόλπου, η παραλιακή κωμόπολη της Βόνιτσας φέρει τον απόηχο μιας άλλης εποχής που κινείται ακόμη και σήμερα σε άλλους ρυθμούς. Χαμηλά σπίτια, στενά λιθόστρωτα σοκάκια, παιδικές φωνές στις γειτονιές, ψαράδες στα καΐκια τους που αλιεύουν γαρίδες και ασημένια ψάρια στο λιμάνι κι όλα αυτά στη «σκιά» του εμβληματικού Βενετσιάνικου κάστρου που δεσπόζει στον πευκόφυτο λόφο πάνω από την πόλη. Το μοναδικό φυσικό της τοπίο, η ήπια τουριστική ανάπτυξη και η φιλική ατμόσφαιρα, την καθιστούν ελκυστικό προορισμό για μια μονοήμερη εκδρομή με αφετηρία τη Λευκάδα, αφού απέχει μόλις 22 χιλιόμετρα απ' αυτήν.
Θεόρατα κυπαρίσσια, αγριοβελανιδιές και ευωδιαστοί ευκάλυπτοι καλωσορίζουν τον επισκέπτη ενώ η άνοιξη βρίσκει τον τόπο στολισμένο με πάλλευκα κρίνα, άλικες παπαρούνες, και κάθε λογής ζωηρόχρωμα αγριολούλουδα.
Ένα σεργιάνι στην καρδιά της παλιάς πόλης με το νησιωτικό χρώμα, θα σας πείσει πως η Βόνιτσα είναι ένας περιηγητικός προορισμός με ατέλειωτες κρυμμένες ομορφιές. Το υγρό στοιχείο είναι κυρίαρχο εδώ, σύμφωνα άλλωστε και με την επικρατούσα εκδοχή η ονομασία της πόλης προέρχεται από τη σλαβική λέξη «βόντα» που σημαίνει νερό (τόπος με πολλά νερά).
Ξεκινήστε τη βόλτα σας στις γειτονιές με το παραδοσιακό χρώμα, περιδιαβείτε στα σοκάκια και επισκεφτείτε την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και του Αγίου Νικολάου. Αφήστε τα βήματά σας να σας οδηγήσουν στον παραλιακό πεζόδρομο και αφεθείτε στην ηρεμία που προσφέρει το γαλήνιο τοπίο του Αμβρακικού.
Κατευθυνθείτε δυτικά προς την μαρίνα της Βόνιτσας όπου ελλιμενίζουν σκάφη και ιστιοπλοϊκά. Από εκεί ακολουθείστε την οδό Χώρας, περιμετρικά του λόφου του κάστρου, μέσα από πελώριους ευκάλυπτους και ανηφορίστε ως το κάστρο για να απολαύσετε μια απαράμιλλη θέα προς όλη τη Βόνιτσα. Όταν κουραστείτε από τον περίπατο επιστρέψτε στον παραλιακό πεζόδρομο για να δροσιστείτε σε κάποιο απ' τα καφέ της πόλης ή να γευτείτε φρέσκα θαλασσινά καλούδια που μυρίζουν ακόμη ιώδιο, νόστιμες σαρδέλες και τρυφερές γάμπαρες για τις οποίες φημίζεται το μέρος.
Αξιοθέατα της Βόνιτσας
Ανατολικά από το λιμάνι βρίσκεται η Κουκουμίτσα, το γραφικό κατάφυτο νησάκι που συνδέεται με μια νεόκτιστη πέτρινη πεζογέφυρα με την απέναντι στεριά και αποτελεί ιδανική επιλογή για έναν αναζωογονητικό απογευματινό περίπατο. Ανάμεσα στα καταπράσινα πεύκα, μικρό και ταπεινό «κρύβεται» το εκκλησάκι του Αγίου Νεκτάριου, στο οποίο παλαιότερα οι πιστοί έφταναν με τα πόδια, διασχίζοντας τα νερά. Αν θελήσετε να δροσιστείτε από τον καλοκαιρινό ήλιο, τότε στην επιστροφή σας από τη νησίδα στο λιμάνι, μπορείτε να επιλέξετε μια τοποθεσία στην παραλία που αναπτύσσεται ανάμεσα και να απολαύσετε ανενόχλητοι το μπάνιο σας.
Κτισμένο πάνω σε ένα λόφο ύψους 65 μ., και πλήρως εναρμονισμένο με το φυσικό τοπίο, το κάστρο της Βόνιτσας αποτελεί σημείο αναφοράς της μακραίωνης ιστορικής διαδρομής της πόλης. Η στρατηγική θέση του προστάτευε αποτελεσματικά τους κατοίκους απ' τις πειρατικές επιδρομές καθώς επέτρεπε την εποπτεία μεγάλου μέρους της θαλάσσιας συγκοινωνίας Αμβρακικού-Ιονίου. Χτίστηκε τον 11ο αι. μ.Χ. από τους Ενετούς πάνω σε βυζαντινά ερειπωμένα τείχη που προϋπήρχαν. Μέχρι τις αρχές του 13ου αιώνα το κάστρο βρίσκονταν στον έλεγχο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ενώ έκτοτε αποτέλεσε πεδίο έντονης αντιπαράθεσης Ενετών και Τούρκων και γνώρισε πολλούς διαδοχικούς κατακτητές μέχρι να αποδοθεί η Βόνιτσα στο ελληνικό κράτος το 1832.Η σημερινή μορφή του κάστρου διαμορφώθηκε από τον 17ο έως και τον 18ο αιώνα, με την ενίσχυση των λεπτών οχυρώσεων της προυπάρχουσας αμυντικής δομής. Το κάστρο είναι χωρισμένο στην άνω ακρόπολη, την κάτω ακρόπολη και τη χώρα, σύμφωνα με τυπική τριμερή διάταξη των μεσοβυζαντινών καστροπολιτειών. Σήμερα στο εσωτερικό του φρουρίου σώζονται το επίμηκες τετραμερές κτίριο, ίχνη φυλακίου της κεντρικής πύλης, ένα μονόχωρο κτίσμα στην κάτω ακρόπολη και η εκκλησία στη νοτιοδυτική πλευρά που είναι αφιερωμένη στην Αγία Σοφία. Με βασιλικό διάταγμα του 1922 το κάστρο έχει χαρακτηριστεί ως ''προέχον βυζαντινόν μνημείον''.
Παραλίες
Η παραλία στο λιμάνι, η παραλία του Σωτήρα και η παραλία της Παναγιάς: Μπορεί να μη συγκρίνονται με τις παραλίες του Ιονίου ωστόσο οι μικρές παραλίες της Βόνιτσας είναι καταγάλανες, με ρηχά νερά και πεντακάθαρες. Σίγουρα μια σύντομη στάση για μια δροσιστική βουτιά αξίζει τον κόπο.
Οι εκκλησίες της Βόνιτσας διακρίνονται σε Πρωτοβυζαντινές, Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές. Οι περισσότερες έχουν σχήμα Βασιλικής ή σταυροειδούς ναού με τρούλο και ενδιαφέροντα διάκοσμο.
Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Πρόκειται για μεταβυζαντινό ναό με σχήμα ελεύθερου ναού που βρίσκεται στο δρόμο προς το φρούριο. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος τοποθετεί την οικοδόμηση του ναού στον 18ο αιώνα, δυστυχώς όμως μεγάλο μέρος των τοιχογραφιών καταστράφηκε με το πέρασμα του χρόνου.
Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Χτίστηκε στα μισά του 18ου αι. και επλήγη από τους Τούρκους το 1829. Πρόκειται για τον κεντρικό ναό της Βόνιτσας, με εντυπωσιακό λεπτοδουλεμένο τέμπλο από Ηπειρώτες ξυλογλύπτες.
Ναός Αγίου Νικολάου. Μετά τον πολιούχο ναό της πόλης, αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο ναό της Βόνιτσας. Διαθέτει εντυπωσιακό πέτρινο καμπαναριό, πιθανότατα έργο Ηπειρωτών μαστόρων και πλούσια αγιογράφηση ενώ σύμφωνα με την παράδοση ο ναός στέγασε το πρώτο σχολείο μετά την απελευθέρωση.
Ναός Παναγίας Αλιχνιώτισσας. 3 χιλιόμετρα Νοτιοανατολικά της Βόνιτσας βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγίας Αλιχνιώτισσας, αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή. Ο ναός είναι κτίσμα του 14ου αιώνα και ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα κεραμικά διακοσμητικά στοιχεία στις επιφάνειες των τοίχων του ναΐσκου.
Ναός Αγίου Γεωργίου. Στα 2 χιλιόμετρα από την πόλη της Βόνιτσας συναντάται ο ναός του Αγίου Γεωργίου, γνωστός στους ντόπιους και ως «Τροπαιοφόρος». Γιορτάζει με λαμπρότητα ανήμερα της γιορτής του Αγίου και έφιπποι από τη γύρω περιοχή, μεταβαίνουν στην εκκλησία με τα στολισμένα άλογά τους φέρνοντας κύκλους γύρω από το ναό. Το έθιμο που έχει τις ρίζες του στο 1821 αναβιώνει κάθε χρόνο.
Η Βόνιτσα βρίσκεται στις παρυφές του υδροβιότοπου του Αμβρακικού που είναι κιβωτός ζωής για πουλιά και ψάρια. Ο υδροβιότοπος του Αμβρακικού είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση στην Ελλάδα και ένας απ' τους σημαντικότερους υγρότοπους της Μεσογείου καθώς αποτελεί καταφύγιο σπάνιων πουλιών. Χαλκόκοτες, πετροχελίδονα, ήταυροι, αγριόκυκνοι και λευκοτσικνιάδες «αλιεύουν» εδώ, ενώ τις εντυπώσεις κλέβει ο αργυροπελεκάνος με το χαρακτηριστικό κατακόκκινο διαστελλόμενο σάκο κάτω από το ράμφος του.
Από υψηλή βιοποικιλότητα χαρακτηρίζεται και η ιχθυοπανίδα των υδάτων του Αμβρακικού περιλαμβάνοντας είδη όπως συναγρίδες, χάβαρα, λιθρίνια, σαρδέλες, καραβίδες και σαργούς. Αξίζει να βρεθεί κανείς εδώ νωρίς το πρωί ή το δειλινό, τότε που η χρωματική ομορφιά της φύσης αντανακλάται στον υγρό καθρέφτη.
Λιμνοθάλασσα Λιμένι
Καταλαμβάνει μια έκταση 500 στρεμμάτων, φιλοξενεί παρυδάτια πουλιά και εδώ βρίσκεται και ο Ιστορικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγούλα).
Λίμνη Βουλκαριά ή «Μυρτούνιον» κατά το Στράβωνα
Στο βορειοδυτικό άκρο της Αιτωλοακαρνανίας βρίσκεται η προστατευόμενη από τη συνθήκη Ραμσάρ, λίμνη Βουλκαριά, που συνδέεται μέσω μιας στενής διώρυγας με τη θάλασσα. Περιστοιχίζεται από πυκνές συστάδες καλαμιών στις οποίες φωλιάζουν αναρίθμητα είδη υδρόβιων πουλιών.Σύμφωνα με το θρύλο, από εδώ πέρασε η Κλεοπάτρα με το στόλο της διωκόμενη από τους Ρωμαίους μετά την ήττα της Ναυμαχίας του Ακτίου και σώθηκε χάρη στη ρηχότητα της λίμνης. Η επωνυμία «Μόλος της Κλεοπάτρας» διατηρείται μέχρι σήμερα ως ανάμνηση του περάσματός της. Φημίζεται δε η περιοχή για τα χέλια της.
Λίμνη Σαλτίνη
Αν και δε συνδέεται με τη λίμνη Βουλκαριά, αυτές οι δυο αποτελούν ενιαίο βιότοπο λόγω της εγγύτητας τους. Έχει οριοθετηθεί ως υγροβιότοπος μέσω του προγράμματος NATURA 2000, είναι αβαθής, με υφάλμυρο νερό και χρησιμοποιείται κυρίως για αλιεία. Αποτελεί σημαντικό σταθμό για μεταναστευτικά πουλιά όπως η Πετρολίδα, η Γαλιάντρα, το Ποταμογλάρονο και ο Ντουλαπάρης ενώ στη νότια πλευρά της υπάρχει τεχνητό κανάλι που τη συνδέει με το Ιόνιο.
Κείμενο: Έφη Μπάρλα
